"ΜΗΝ ΞΕΧΝΑΣ ΤΟΝ ΓΙΑΤΡΟΥΛΗ ΣΟΥ”. ΣΤΟΙΧΕΙΟΘΕΤΗΣΗ ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΔΩΡΟΔΟΚΙΑΣ (235 Π.Κ.) - Α.Π. 381/2017 (Τμήμα Ζ)

Α.Π. 381/2017 (Τμήμα Ζ)

- Ο κατηγορούμενος, με την ιδιότητά του ως ιατρού-διευθυντού χειρούργου ορθοπεδικού του Νοσοκομείου "...", εκμεταλλευόμενος την ιδιότητά του αυτή στις 31-5-2013, 5-6-2013, 6-6-2013, 8-6-2013, 11-6-2013 ζήτησε επανειλημμένα και στις 12-6-2013 έλαβε από τον εγκαλούντα Ε. Λ. ως αμοιβή του για τη διενέργεια χειρουργικής επέμβασης προς αποκατάσταση προβλήματος στο δεξί γόνατο της μητέρας του (εγκαλούντος) Ε. Π., το χρηματικό ποσό των 500 ευρώ, παρ' όλο που εκείνη είναι ασφαλισμένη και καλύπτονται τα έξοδα της επέμβασης, απευθύνοντας προς αυτόν τις φράσεις "και για μένα αν θέλεις δίνεις κάτι, μην ξεχνάς το γιατρούλη σου, προ κρίσεως έπαιρνα 1500 για τη συγκεκριμένη επέμβαση" ενεργώντας κατά παράβαση των καθηκόντων του. Τα ανωτέρω προέκυψαν από τη σαφή και χωρίς αντιφάσεις κατάθεση του εγκαλούντος, προς δε και εκ του γεγονότος ότι τα παραδοθέντα χρήματα βρέθηκαν στην τσέπη του κατηγορουμένου (βλ. σχ. έκθεση κατάσχεσης προσημειωμένων χαρτονομισμάτων). Ο ισχυρισμός του τελευταίου ότι τα χρήματα δόθηκαν από λόγους ευγνωμοσύνης από την πλευρά του εγκαλούντος, δεν κρίνεται πειστικός.

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ

Ζ’ ΠΟΙΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ

Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Γεώργιο Σακκά, Αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου, Βασίλειο Καπελούζο-Εισηγητή, Δημήτριο Γεώργα, Δημήτριο Τζιούβα και Γεώργιο Παπαηλιάδη, Αρεοπαγίτες.
Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 15 Φεβρουαρίου 2017, με την παρουσία του Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Παναγιώτη Καραγιάννη (γιατί κωλύεται η Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου) και της Γραμματέως Αικατερίνης Σιταρά, για να δικάσει την αίτηση του αναιρεσείοντα - κατηγορουμένου Τ. Σ. του Α., κατοίκου ..., που παραστάθηκε με τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Δημήτριο Τσοβόλα, περί αναιρέσεως της υπ’ αριθ.7186/2014 αποφάσεως του Τριμελούς Εφετείου Αθηνών.
Το Τριμελές Εφετείο Αθηνών, με την ως άνω απόφασή του, διέταξε όσα λεπτομερώς αναφέρονται σ’ αυτή, και ο αναιρεσείων - κατηγορούμενος ζητεί την αναίρεση αυτής, για τους λόγους που αναφέρονται στην από 5 Φεβρουαρίου 2015 αίτησή του, η οποία καταχωρίστηκε στο οικείο πινάκιο με τον αριθμό ...2015.
Αφού άκουσε

Τον πληρεξούσιο δικηγόρο του αναιρεσείοντα, που ζήτησε όσα αναφέρονται στα σχετικά πρακτικά και τον Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου, που πρότεινε να απορριφθεί η προκείμενη αίτηση αναίρεσης,

ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ

Κατά το άρθρο 235 παρ.1 Π.Κ. [όπως τούτο είχε αντικατασταθεί από το άρθρο δεύτερο παρ.1 του Ν. 3666/2008 και 24 παρ.9α Ν.3943/2011, καταλαμβάνει δε την επίδικη πράξη, ως εκ του χρόνου τελέσεώς της], "υπάλληλος, ο οποίος κατά παράβαση των καθηκόντων του ζητεί ή λαμβάνει, άμεσα ή με τη μεσολάβηση τρίτου, για τον εαυτό του ή για τρίτο, ωφελήματα οποιασδήποτε φύσης ή δέχεται υπόσχεση τούτων, για ενέργεια ή παράλειψή του μελλοντική ή ήδη τελειωμένη, που ανάγεται στα καθήκοντά του ή αντίκειται σε αυτά, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους". Από τη διάταξη αυτή προκύπτει, ότι για τη στοιχειοθέτηση του εγκλήματος της παθητικής δωροδοκίας (δωροληψίας) απαιτείται, εκτός από την ιδιότητα του δράστη ως υπαλλήλου, κατά την έννοια των άρθρων 13 περίπτ. α’ και 263Α του Π.Κ., η από μέρους αυτού του ίδιου ή δια μέσου άλλου απαίτηση ή αποδοχή ωφελημάτων, που δεν δικαιούται ή αποδοχή υποσχέσεως προς παροχή αυτών (ωφελημάτων) για ενέργεια ή παράλειψή του, μελλοντική ή ήδη τελειωμένη, που ανάγεται ή αντίκειται στα καθήκοντά του, όπως αυτά διαγράφονται ή προκύπτουν από το νόμο ή τους υπηρεσιακούς κανονισμούς ή τις διαταγές ή οδηγίες των προϊσταμένων του ή την υπηρεσιακή του σχέση ή τη φύση της υπηρεσίας του, είναι δε αδιάφορο αν η ενέργεια ή παράλειψη του υπαλλήλου πραγματοποιήθηκε ή αν αυτός σκόπευε ειλικρινά να την πραγματώσει. Υποκειμενικώς, απαιτείται δόλος, δηλαδή γνώση του υπαλλήλου, ότι απαιτεί ή δέχεται τα ωφελήματα ή την υπόσχεση αυτών για ενέργεια ή παράλειψή του αναγόμενη ή αντικείμενη στα καθήκοντά του και θέληση αυτού να πράξει τούτο. Πρόκειται για έγκλημα υπαλλακτικώς μικτό, υπό την έννοια ότι οι περισσότεροι τρόποι πραγματώσεώς του, που κατά την άνω διάταξη είναι α) η απαίτηση ωφελήματος, β) η αποδοχή του και γ) η αποδοχή υποσχέσεως για την ενέργεια ή την παράλειψη, μπορούν να εναλλαχθούν και, σε περίπτωση συνδρομής περισσότερων τρόπων, πραγματώνεται ένα μόνον έγκλημα.

Εξ άλλου, η καταδικαστική απόφαση έχει την απαιτούμενη από τα άρθρα 93 παρ.3 του Συντάγματος και 139 του Κ.Ποιν.Δ. ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, η έλλειψη της οποίας ιδρύει λόγο αναιρέσεως από το άρθρο 510 παρ.1 στοιχ. Δ’ Κ.Ποιν.Δ., όταν αναφέρονται σ’ αυτή, με σαφήνεια, πληρότητα και χωρίς αντιφάσεις ή λογικά κενά, τα πραγματικά περιστατικά, που προέκυψαν από την αποδεικτική διαδικασία, στα οποία στηρίχθηκε η κρίση του δικαστηρίου για τη συνδρομή των αντικειμενικών και υποκειμενικών στοιχείων του εγκλήματος, οι αποδείξεις που τα θεμελιώνουν και οι νομικές σκέψεις υπαγωγής των περιστατικών αυτών στην εφαρμοσθείσα ουσιαστική ποινική διάταξη. Για την ύπαρξη τέτοιας αιτιολογίας είναι παραδεκτή η αλληλοσυμπλήρωση του αιτιολογικού με το διατακτικό της αποφάσεως, τα οποία αποτελούν ενιαίο σύνολο.

Σε σχέση με τα αποδεικτικά μέσα, που ελήφθησαν υπόψη από το δικαστήριο για την καταδικαστική του κρίση, για την πληρότητα της αιτιολογίας αρκεί ο κατ’ είδος προσδιορισμός τους (μάρτυρες, έγγραφα κλπ) χωρίς να απαιτείται ειδικότερη αναφορά ή αναλυτική παράθεσή τους και μνεία του τι προέκυψε από το καθένα χωριστά, πρέπει όμως να προκύπτει με βεβαιότητα, ότι το δικαστήριο τα έλαβε υπόψη και τα συνεκτίμησε όλα και όχι μόνο ορισμένα από αυτά. Όμως, δεν είναι απαραίτητη η αξιολογική συσχέτιση και σύγκριση των διαφόρων αποδεικτικών μέσων και των μαρτυρικών καταθέσεων μεταξύ τους και δεν απαιτείται να προσδιορίζεται ποιο βάρυνε περισσότερο για το σχηματισμό της δικανικής κρίσεως ούτε χρειάζεται να διευκρινίζεται από ποίο ή ποία αποδεικτικά μέσα αποδείχθηκε η κάθε παραδοχή. Όταν δε εξαίρονται ορισμένα από τα αποδεικτικά μέσα, δεν σημαίνει ότι δεν ελήφθησαν υπόψη τα άλλα, ούτε ανακύπτει ανάγκη αιτιολογήσεως γιατί δεν εξαίρονται τα άλλα. Έτσι, δεν αποτελούν λόγους αναιρέσεως η εσφαλμένη εκτίμηση των αποδείξεων και ειδικότερα, η εσφαλμένη εκτίμηση και αξιολόγηση των μαρτυρικών καταθέσεων και των εγγράφων, η παράλειψη αναφοράς και αξιολογήσεως κάθε αποδεικτικού στοιχείου χωριστά και η παράλειψη συσχετίσεως των αποδεικτικών μέσων μεταξύ τους, καθόσον, στις περιπτώσεις αυτές, με την επίφαση της ελλείψεως αιτιολογίας, πλήττεται η αναιρετικώς ανέλεγκτη κρίση του δικαστηρίου της ουσίας. Περαιτέρω, λόγο αναιρέσεως της αποφάσεως αποτελεί, κατά το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Ε’ του ΚΠοινΔ, και η εσφαλμένη εφαρμογή ουσιαστικής ποινικής διατάξεως, η οποία συντρέχει όταν το δικαστήριο της ουσίας δεν κάνει σωστή υπαγωγή των πραγματικών περιστατικών που δέχθηκε ως αληθή στη διάταξη που εφήρμοσε, αλλά και όταν η παραβίαση γίνεται εκ πλαγίου, πράγμα που συμβαίνει όταν στο πόρισμα της αποφάσεως, που περιλαμβάνεται το συνδυασμό αιτιολογικού και διατακτικού και ανάγεται στα στοιχεία και την ταυτότητα του εγκλήματος, για το οποίο πρόκειται, έχουν εμφιλοχωρήσει ασάφειες, αντιφάσεις ή λογικά κενά, με αποτέλεσμα να καθίσταται ανέφικτος ο αναιρετικός έλεγχος της ορθής εφαρμογής του νόμου, οπότε η απόφαση στερείται νόμιμης βάσεως.

Στη προκειμένη περίπτωση, όπως προκύπτει από το σκεπτικό της προσβαλλόμενης, υπ’ αριθ. 7186/2014, αποφάσεώς του, το Τριμελές Εφετείο Αθηνών, μετά από συνεκτίμηση όλων των αποδεικτικών μέσων, τα οποία προσδιορίζονται κατ’ είδος, δέχθηκε ανελέγκτως τα εξής:

Ο κατηγορούμενος, όντας υπάλληλος, κατά παράβαση των καθηκόντων του, ζήτησε και έλαβε άμεσα για τον εαυτό του, ωφελήματα οποιασδήποτε φύσεως και δέχθηκε υπόσχεση τούτων για ενέργειά του μελλοντική και ήδη τελειωμένη, αναγόμενη στα καθήκοντά του. Πιο συγκεκριμένα, με την ιδιότητά του ως ιατρού-διευθυντού χειρούργου ορθοπεδικού του Νοσοκομείου "...", εκμεταλλευόμενος την ιδιότητά του αυτή στις 31-5-2013, 5-6-2013, 6-6-2013, 8-6-2013, 11-6-2013 ζήτησε επανειλημμένα και στις 12-6-2013 έλαβε από τον εγκαλούντα Ε. Λ. ως αμοιβή του για τη διενέργεια χειρουργικής επέμβασης προς αποκατάσταση προβλήματος στο δεξί γόνατο της μητέρας του (εγκαλούντος) Ε. Π., το χρηματικό ποσό των 500 ευρώ, παρόλα που εκείνη είναι ασφαλισμένη και καλύπτονται τα έξοδα της επέμβασης, απευθύνοντας προς αυτόν τις φράσεις "και για μένα αν θέλεις δίνεις κάτι, μην ξεχνάς το γιατρούλη σου, προ κρίσεως έπαιρνα 1500 για τη συγκεκριμένη επέμβαση" ενεργώντας κατά παράβαση των καθηκόντων του. Τα ανωτέρω προέκυψαν από τη σαφή και χωρίς αντιφάσεις κατάθεση του εγκαλούντος, προς δε και εκ του γεγονότος ότι τα παραδοθέντα χρήματα βρέθηκαν στην τσέπη του κατηγορουμένου (βλ. σχ. έκθεση κατάσχεσης προσημειωμένων χαρτονομισμάτων). Ο ισχυρισμός του τελευταίου ότι τα χρήματα δόθηκαν από λόγους ευγνωμοσύνης από την πλευρά του εγκαλούντος, δεν κρίνεται πειστικός από το δικαστήριο, καθώς τούτο δεν προέκυψε από κανένα αποδεικτικό στοιχείο το οποίο και να επικαλέστηκε ο κατηγορούμενος, σε συνδυασμό πάντα και όπως ήδη ειπώθηκε, εκ του γεγονότος ότι η κατάθεση του εγκαλούντος ήταν σαφής και κατηγορηματική ως προς την απαίτηση του ίδιου να του καταβάλλει το προαναφερόμενο χρηματικό ποσό. Από τα ίδια ως άνω αποδεικτικά στοιχεία αποδείχθηκε ότι ο κατηγορούμενος πράγματι μέχρι την τέλεση της πράξεώς του, έζησε έντιμο ατομικό, οικογενειακό, επαγγελματικό και εν γένει κοινωνικό βίο και κατόπιν αυτών πρέπει να του αναγνωριστεί η ελαφρυντική περίσταση του άρθρου 84 παρ. 2 του Π.Κ που ζήτησε με τον προβαλλόμενο συναφή αυτοτελή ισχυρισμό του. Ακολούθως κήρυξε ένοχο τον παραπάνω κατηγορούμενο για το ότι: Στην Αθήνα, στις 12-6-2013, όντας υπάλληλος, κατά παράβαση των καθηκόντων του, ζήτησε και έλαβε άμεσα για τον εαυτό του, ωφελήματα οποιασδήποτε φύσεως και δέχθηκε υπόσχεση τούτων, για ενέργεια του μελλοντική και ήδη τελειωμένη, που ανάγεται στα καθήκοντά του.

Συγκεκριμένα με την ιδιότητά του ως ιατρού - διευθυντή - χειρουργού ορθοπεδικού του Νοσοκομείου "...", εκμεταλλευόμενος την ιδιότητά του αυτή, στις 31-5-2013, 5-6-2013, 6-6-2013, 8-6-2013 και 11-6-2013 ζήτησε επανειλημμένα και στις 12-6-2013 έλαβε από τον εγκαλούντα Ε. Λ. ως αμοιβή του για την διενέργεια χειρουργικής επέμβασης προς αποκατάσταση προβλήματος στο δεξί γόνατο της μητέρας του ως άνω εγκαλούντος Ε. Π., το χρηματικό ποσό των [500,00] ευρώ, παρότι η ανωτέρω τυγχάνει ασφαλισμένη και καλύπτονται τα έξοδα της επέμβασης, απευθύνοντας προς αυτόν τις φράσεις "Και για μένα αν θέλεις δίνεις κάτι, μη ξεχνάς τον γιατρούλη σου, προ κρίσης έπαιρνα (1.500) ευρώ για την συγκεκριμένη επέμβαση", ενεργώντας κατά παράβαση των καθηκόντων του. Με αυτά που δέχθηκε, το Τριμελές Εφετείο Αθηνών διέλαβε στην προσβαλλόμενη απόφαση την απαιτούμενη, κατά τις ανωτέρω διατάξεις του Συντάγματος και του ΚΠοινΔ, ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία για την κρίση του ότι ο αναιρεσείων τέλεσε την πράξη για την οποία καταδικάσθηκε.

Συγκεκριμένα, εκτίθενται στην απόφαση, με σαφήνεια, πληρότητα και χωρίς αντιφάσεις ή λογικά κενά, τα πραγματικά περιστατικά που αποδείχθηκαν από την αποδεικτική διαδικασία, τα οποία συγκροτούν την αντικειμενική και υποκειμενική υπόσταση του εγκλήματος της παθητικής δωροδοκίας, τα αποδεικτικά μέσα, από τα οποία αποδείχθηκαν τα περιστατικά αυτά, καθώς και οι σκέψεις υπαγωγής τους στις ουσιαστικές ποινικές διατάξεις των άρθρων 1,13α, 14, 26, 27, 235 παρ.1 Π.Κ, που εφαρμόσθηκαν, τις οποίες δεν παραβίασε ούτε ευθέως ούτε εκ πλαγίου.

Ειδικότερα, α) παρατίθεται στην απόφαση η ιδιότητα του ήδη αναιρεσείοντος ως υπαλλήλου, κατά την έννοια των άρθρων 13 περ. α’ και 263 Α’ ΠΚ (χειρουργού στο νοσοκομείο ...), β) περιγράφεται ο τρόπος [απαίτηση- αποδοχή χρηματικού ποσού] με τον οποίο ο κατηγορούμενος τέλεσε την πράξη της παθητικής δωροδοκίας για την οποία καταδικάσθηκε, γ) προσδιορίζεται το ποσό που εισέπραξε παρανόμως ο κατηγορούμενος, δ) προσδιορίζεται η γνώση και η θέλησή του να εισπράξει την ως άνω παράνομη αμοιβή. Επισημαίνεται ότι δεν υπάρχει αντίφαση στη παραδοχή της αποφάσεως, ότι ο κατηγορούμενος τέλεσε την ως άνω παράνομη πράξη για ενέργειά του μελλοντική και ήδη τελειωμένη, καθόσον προσδιορίζεται σ’ αυτήν ότι ζήτησε επανειλημμένα την παράνομη αμοιβή από τον εγκαλούντα πριν την χειρουργική επέμβαση της μητέρας του τελευταίου, την οποία όμως εισέπραξε στις 12-6-2013, μετά δηλαδή την διενέργεια της επεμβάσεως. Η αιτίαση ότι το δικαστήριο δεν απήντησε σε αυτοτελή ισχυρισμό του, ότι η ως άνω πράξη του δεν συνιστά παθητική δωροδοκία, αλλά υλική παροχή του εγκαλούντος προς έκφραση ευγνωμοσύνης, η οποία, κατ’ άρθρο 235 παρ.3 ΠΚ [που ίσχυε κατά τον χρόνο τελέσεως της πράξεως] αποτελούσε μη αξιόποινη πράξη, είναι απορριπτέα, διότι, όπως προεκτέθηκε, ο ισχυρισμός του αυτός απορρίφθηκε, με ειδική αιτιολογία στο σκεπτικό της προσβαλλόμενης αποφάσεως.

Επομένως, οι σχετικοί από το άρθρο 510§1 περ. Δ’ και Ε’ ΚΠοινΔ λόγοι αναιρέσεως, με τους οποίους πλήττεται η προσβαλλόμενη απόφαση για έλλειψη ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας και νομίμου βάσεως, είναι αβάσιμοι και απορριπτέοι.
Συνεπώς, πρέπει να απορριφθεί η κρινόμενη αίτηση και να καταδικασθεί ο αναιρεσείων στα δικαστικά έξοδα (άρθρο 583 παρ. 1 του ΚΠοινΔ).

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ

Απορρίπτει την από 5-2-2015 αίτηση του Σ. Τ. του Α., για αναίρεση της με αριθμό 7186/2014 αποφάσεως του Τριμελούς Εφετείου Αθηνών.
Καταδικάζει τον αναιρεσείοντα στα δικαστικά έξοδα που ανέρχονται στο ποσό των διακοσίων πενήντα (250) Ευρώ.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα την 1η Μαρτίου 2017.
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα, σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, στις 2 Μαρτίου 2017.

Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ H ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ